ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ စကားအေျပာအဆိုလိမၼာပါးနပ္မႈဟာ အေရးၾကီးပါတယ္..
ျမန္မာ့ရိုးရာမွာေတာ့ စကားေျပာဆိုနည္း (၁၀) မ်ိဳးဆိုျပီး သတ္မွတ္ထားတာ အားလံုးသိျပီးျဖစ္ပါတယ္...
ဒါေပမယ့္ ေသခ်ာတိတိက်က်ေလး သိၾကရေအာင္ ဖတ္ဖူးခဲ့တာေလး ျပန္ေ၀မွ်လိုက္ပါတယ္...။
(၁) ေရကူးညာတင္ ေျပာနည္း
ျမစ္တစ္စင္းရဲ့အထက္ကို အညာဟုေခၚျပီး ေအာက္ဖက္ကို အေၾကလို႔ေခၚပါတယ္။ အညာကို ဆန္တက္တယ္ လို႔ေခၚျပီး အေၾကကိုက်ေတာ့ စုန္ဆင္းတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ျမစ္ေရက အထက္ကေအာက္ကို စီးဆင္းေတာ့ အညာမွအေၾကသို႔စုန္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ျမစ္ကိုကန္႔လန္႔ျဖတ္ကူးမယ္ဆိုရင္ လိုရာေရာက္ဖို႔အတြက္ အေပၚ(အညာ)ဖက္က ကူးရျပီး အဲ့ဒါမွ လိုရာေရာက္မွာပါ။
အဲလိုပဲ စကားေျပာရာမွာလဲ အေျခအေနႏွင့္အခ်ိန္အခါကိုတြက္ျပီး ပိုပုိသာသာေျပာျခင္းကို ေရကူးညာတင္ေျပာနည္းလို႔ ေခၚပါတယ္။ ကတိစကားေတြမွာအသံုး၀င္ပါတယ္.. ဥပမာ.. အလုပ္တစ္ခုကို ၃ရက္နဲျပီးႏိုင္ေပမယ့္ ၅ရက္ေလာက္ထိေစာင့္ေပးပါလုိ႔ ေျပာတာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။
(၂) ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး ေျပာနည္း
ေကာက္ပင္ရိတ္တယ္ဆိုတာ လယ္ကြင္းထဲက ေကာက္ပင္ေတြကို လက္ထဲ၀င္ႏိုင္သမွ်ဆြဲယူျပီး ဆုပ္ကိုင္ကာ က်န္တစ္ဖက္က တံစဥ္ကိုင္ျပီး အရင္းမွပိုင္းျဖတ္ရပါတယ္။
အဲ့လိုပဲ တဖက္သားရဲ့စကားကို မိမိရရမွတ္သားျပီး ကိုယ့္အလွည့္မွာ အႏိုင္ပိုင္းျပီး ေျပာဆိုတာကို ေခၚတာပါ။
မဲဆြယ္၊ စကားရည္လုပြဲေတြမွာ သံုးပါတယ္။
(၃) ေရစီးေဖာင္ဆန္ ေျပာနည္း
ေရစီးကိုဆန္တက္ရတဲ့ေဖာင္ဟာ လိုရာေရာက္ဖို႔ ဇြဲ၊လံု႔လ သာမက စားနပ္ရိကၡာ၊ လုပ္အား၊ စသည္ျဖင့္လိုပါတယ္။
အဲ့လိုပဲ စကားေျပာရာမွာ ဥပမာမ်ား၊ အခ်က္အလက္မ်ား၊ နဲ႔ စီစဥ္ျပီးေျပာတာကို ေခၚတာပါ။
မိမိကို ႏိုင္ထက္စီးနင္းေျပာလာတဲ့အခါ ထိထိမိမိျပန္ေျပာႏိုင္ဖို႔ သံုးပါတယ္။
(၄) အိုးတန္ဆန္ခပ္ ေျပာနည္း
အိုးနဲ႔ဆန္ တန္ေအာင္ခ်က္ရင္ ေကာင္းမြန္တဲ့ထမင္းစားရမွာပါ။ အိုးေသးထဲ ဆန္အမ်ားၾကီးခ်က္ရင္ ျပည့္က်ပ္ျပီး မႏူးနပ္ေတာ့ပါ။ အိုးၾကီးထဲ ဆန္နဲရင္လည္း တူးကပ္ျပီးအဆင္မေျပပါ။
ဒါေၾကာင့္ မိမိအေျခအေနနဲ႔ တူတန္တဲ့စကားေျပာျခင္းကို ေခၚပါတယ္။ လုပ္ႏိုင္သေလာက္ပဲ ေျပာတာမ်ိဳးေပါ့...။ အေျပာနဲ႔အလုပ္ညီဖို႔ ဒီနည္းကိုသံုးၾကပါတယ္။
(၅)ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႔ ေျပာနည္း
ဆီၾကိတ္ရင္ ဆီထြက္မ်ားဖို႔ အထပ္ထပ္ပြတ္ရပါတယ္။
အဲ့လိုပဲ မိမိစကားကိုသူမ်ားမွတ္မိေစဖို႔ ထပ္ကာထပ္ကာ ေျပာျခင္းမ်ိဳးပါ။ ဆံုးမ ၾသ၀ါဒ ေပးတဲ့အခါ သံုးၾကပါတယ္။
(၆) ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွာင္ ေျပာနည္း
ဆင္ထိန္းေတြ ဆင္ကိုသင္ျပတဲ့အခါ ေရွ႕တည့္တည့္ကသင္လို႔မရပါဘူး။ ဆင္ေ၀ွ႔လိုက္ရင္ အႏၱရာယ္ရွိလို႔ပါ။
အဲ့လိုပဲ မိမိကိုထိခိုက္မယ့္စကားေတြကို ေရွာင္ျပီး လွီးလႊဲေျပာျခင္းကို ေခၚတာပါ။
သြယ္၀ိုက္ေျပာခ်င္တဲ့အခါ၊ ဆင္ေျခေပးတဲ့အခါေတြမွာ သံုးပါတယ္။ (အေလွ်ာက္ေကာင္း၊ အေထာင္းသက္သာ စကားပံုလိုေပါ့...)
(၇) ေတာင္သူယာခုတ္ ေျပာနည္း
ေတာင္သူေတြယာခုတ္ရင္ ခ်ံဳ၊ သစ္ပင္ငယ္ေတြကို ရွင္းျပီးမွ သစ္ပင္ၾကီးေတြကိုရွင္းပါတယ္။ အဲ့ဒါမွက်ယ္ျပန္႔တဲ့ယာခင္းကို ရမွာပါ။
အဲလိုပဲ စကားစေျပာတဲ့အခါ စိတ္၀င္စားစရာနဲ႔စျပီး ေနာက္မွ မိမိေျပာခ်င္တာကုိ ေလးနက္ထိမိစြာေျပာျခင္းမ်ိဳးပါ။
ကိုယ္ေျပာခ်င္တာကို လူအမ်ားဂရုစုိက္ ၊ စိတ္၀င္စားေအာင္ေျပာတဲ့အခါ သံုးပါတယ္။
(၈) ၾကက္ဆုတ္ခြပ္ပစ္ ေျပာနည္း
ၾကက္ႏွစ္ေကာင္ခြပ္ရင္ ေနာက္ဆုတ္ဟုန္ျပဳျပီးမွ တကယ္ခြပ္တဲ့အခါ အေပၚစီးက ခြပ္ေလ့ရွိပါတယ္။
အဲ့လိုပဲ စကားေျပာရင္ သူမ်ားေျပာတာ သည္းခံနားေထာင္ျပီး အခြင့္သာမွ အေပၚစီးကအပိုင္ေျပာခ်ျခင္းကို ေခၚပါတယ္။
အေၾကာင္းအရာတစ္ခုခု ျငင္းခုန္၊ စကားႏိုင္လုရင္ သံုးၾကပါတယ္။
(၉) ေရစစ္ကရား ေျပာနည္း
ေရစစ္ကရားကို ေရစစ္ျပီးျဖည့္ပါ။ ေရျပည့္ရင္ လက္နဲ႔ပိတ္ျပီးမလိုက္တဲ့အခါ ေရထြက္က်ျခင္းမရွိေတာ့ပါ။
စကားေျပာတဲ့အခါမွာ သူမ်ားစကားကို ေသခ်ာဖမ္းဆုတ္ျပီး တဖက္လူ မျငင္းႏိုင္ေအာင္ အပိုင္ေျပာျခင္းကိုေခၚတာပါ။
စကားေျပာကၽြမ္းက်င္သူေတြရဲ့ ဟာကြက္၊လြတ္ကြက္ေတြကို ရွာျပီး ခ်ည္တုပ္ကာ ျပန္မေျပာႏိုင္ေအာင္ေျပာရာမွာ သံုးပါတယ္။
(၁၀) ခတ္တင္ေမာင္းနင္း ေျပာနည္း
ခတ္တင္ေမာင္းနင္းဆိုတာ မတင္မက်သေဘာပါ။
ဟုတ္တယ္လဲမေျပာ၊ မဟုတ္ဘူးလဲမေျပာဘဲ မတင္မက်ေျပာတာမ်ိဳးပါ။
တဖက္သားစကားကို အဆိုးအေကာင္းမေ၀ဖန္ဘဲ ကိုယ္တိုင္ပဲ ဆံုးျဖတ္ပါလို႔ အၾကံေပးတဲ့အခါ သံုးပါတယ္။
စကားေျပာဆိုရာတြင္ ညီညြတ္ရမည့္ အဂၤါရပ္ (၁၀) မ်ိဳး လဲရွိပါေသးတယ္...။
၁။ ကာလ၀ါဒီ = ေျပာခ်ိန္သင့္မွ ေျပာျခင္း။
၂။ ဘူတာ၀ါဒီ = မွန္ေသာစကား ကိုေျပာျခင္း။
၃။ ဓမၼ၀ါဒီ = တရားသျဖင့္ ေျပာျခင္း။
၄။ အတၱ၀ါဒီ = အက်ိဳး႐ွိေအာင္ေျပာျခင္း။
၅။ ပီယ၀ါဒီ = ႏွစ္လိုဖြယ္ ေကာင္းေသာ စကားကိုေျပာျခင္း။
၆။ ပီယိစာ ပုမၺ၀ါဒီ = ျပံဳး႐ႊင္စြာ ေျပာျခင္း။
၇။ အတုရိတ၀ါဒီ = အလ်င္စလို မေျပာျခင္း။
၈။ ေပါရီ = ယဥ္ေက်း သိမ္ေမြ႕စြာ ေျပာျခင္း။
၉။ မိတဘာဏီ = မတိုမ႐ွည္ ခ်င့္ခ်ိန္ ေျပာျခင္း။
၁၀။ ၀ိသဒိ၀ါဒီ = တိက်ျပတ္သားစြာ ေျပာျခင္း။
တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္...။
ျမန္မာ့ရိုးရာမွာေတာ့ စကားေျပာဆိုနည္း (၁၀) မ်ိဳးဆိုျပီး သတ္မွတ္ထားတာ အားလံုးသိျပီးျဖစ္ပါတယ္...
ဒါေပမယ့္ ေသခ်ာတိတိက်က်ေလး သိၾကရေအာင္ ဖတ္ဖူးခဲ့တာေလး ျပန္ေ၀မွ်လိုက္ပါတယ္...။
(၁) ေရကူးညာတင္ ေျပာနည္း
ျမစ္တစ္စင္းရဲ့အထက္ကို အညာဟုေခၚျပီး ေအာက္ဖက္ကို အေၾကလို႔ေခၚပါတယ္။ အညာကို ဆန္တက္တယ္ လို႔ေခၚျပီး အေၾကကိုက်ေတာ့ စုန္ဆင္းတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ျမစ္ေရက အထက္ကေအာက္ကို စီးဆင္းေတာ့ အညာမွအေၾကသို႔စုန္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ျမစ္ကိုကန္႔လန္႔ျဖတ္ကူးမယ္ဆိုရင္ လိုရာေရာက္ဖို႔အတြက္ အေပၚ(အညာ)ဖက္က ကူးရျပီး အဲ့ဒါမွ လိုရာေရာက္မွာပါ။
အဲလိုပဲ စကားေျပာရာမွာလဲ အေျခအေနႏွင့္အခ်ိန္အခါကိုတြက္ျပီး ပိုပုိသာသာေျပာျခင္းကို ေရကူးညာတင္ေျပာနည္းလို႔ ေခၚပါတယ္။ ကတိစကားေတြမွာအသံုး၀င္ပါတယ္.. ဥပမာ.. အလုပ္တစ္ခုကို ၃ရက္နဲျပီးႏိုင္ေပမယ့္ ၅ရက္ေလာက္ထိေစာင့္ေပးပါလုိ႔ ေျပာတာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။
(၂) ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး ေျပာနည္း
ေကာက္ပင္ရိတ္တယ္ဆိုတာ လယ္ကြင္းထဲက ေကာက္ပင္ေတြကို လက္ထဲ၀င္ႏိုင္သမွ်ဆြဲယူျပီး ဆုပ္ကိုင္ကာ က်န္တစ္ဖက္က တံစဥ္ကိုင္ျပီး အရင္းမွပိုင္းျဖတ္ရပါတယ္။
အဲ့လိုပဲ တဖက္သားရဲ့စကားကို မိမိရရမွတ္သားျပီး ကိုယ့္အလွည့္မွာ အႏိုင္ပိုင္းျပီး ေျပာဆိုတာကို ေခၚတာပါ။
မဲဆြယ္၊ စကားရည္လုပြဲေတြမွာ သံုးပါတယ္။
(၃) ေရစီးေဖာင္ဆန္ ေျပာနည္း
ေရစီးကိုဆန္တက္ရတဲ့ေဖာင္ဟာ လိုရာေရာက္ဖို႔ ဇြဲ၊လံု႔လ သာမက စားနပ္ရိကၡာ၊ လုပ္အား၊ စသည္ျဖင့္လိုပါတယ္။
အဲ့လိုပဲ စကားေျပာရာမွာ ဥပမာမ်ား၊ အခ်က္အလက္မ်ား၊ နဲ႔ စီစဥ္ျပီးေျပာတာကို ေခၚတာပါ။
မိမိကို ႏိုင္ထက္စီးနင္းေျပာလာတဲ့အခါ ထိထိမိမိျပန္ေျပာႏိုင္ဖို႔ သံုးပါတယ္။
(၄) အိုးတန္ဆန္ခပ္ ေျပာနည္း
အိုးနဲ႔ဆန္ တန္ေအာင္ခ်က္ရင္ ေကာင္းမြန္တဲ့ထမင္းစားရမွာပါ။ အိုးေသးထဲ ဆန္အမ်ားၾကီးခ်က္ရင္ ျပည့္က်ပ္ျပီး မႏူးနပ္ေတာ့ပါ။ အိုးၾကီးထဲ ဆန္နဲရင္လည္း တူးကပ္ျပီးအဆင္မေျပပါ။
ဒါေၾကာင့္ မိမိအေျခအေနနဲ႔ တူတန္တဲ့စကားေျပာျခင္းကို ေခၚပါတယ္။ လုပ္ႏိုင္သေလာက္ပဲ ေျပာတာမ်ိဳးေပါ့...။ အေျပာနဲ႔အလုပ္ညီဖို႔ ဒီနည္းကိုသံုးၾကပါတယ္။
(၅)ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႔ ေျပာနည္း
ဆီၾကိတ္ရင္ ဆီထြက္မ်ားဖို႔ အထပ္ထပ္ပြတ္ရပါတယ္။
အဲ့လိုပဲ မိမိစကားကိုသူမ်ားမွတ္မိေစဖို႔ ထပ္ကာထပ္ကာ ေျပာျခင္းမ်ိဳးပါ။ ဆံုးမ ၾသ၀ါဒ ေပးတဲ့အခါ သံုးၾကပါတယ္။
(၆) ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွာင္ ေျပာနည္း
ဆင္ထိန္းေတြ ဆင္ကိုသင္ျပတဲ့အခါ ေရွ႕တည့္တည့္ကသင္လို႔မရပါဘူး။ ဆင္ေ၀ွ႔လိုက္ရင္ အႏၱရာယ္ရွိလို႔ပါ။
အဲ့လိုပဲ မိမိကိုထိခိုက္မယ့္စကားေတြကို ေရွာင္ျပီး လွီးလႊဲေျပာျခင္းကို ေခၚတာပါ။
သြယ္၀ိုက္ေျပာခ်င္တဲ့အခါ၊ ဆင္ေျခေပးတဲ့အခါေတြမွာ သံုးပါတယ္။ (အေလွ်ာက္ေကာင္း၊ အေထာင္းသက္သာ စကားပံုလိုေပါ့...)
(၇) ေတာင္သူယာခုတ္ ေျပာနည္း
ေတာင္သူေတြယာခုတ္ရင္ ခ်ံဳ၊ သစ္ပင္ငယ္ေတြကို ရွင္းျပီးမွ သစ္ပင္ၾကီးေတြကိုရွင္းပါတယ္။ အဲ့ဒါမွက်ယ္ျပန္႔တဲ့ယာခင္းကို ရမွာပါ။
အဲလိုပဲ စကားစေျပာတဲ့အခါ စိတ္၀င္စားစရာနဲ႔စျပီး ေနာက္မွ မိမိေျပာခ်င္တာကုိ ေလးနက္ထိမိစြာေျပာျခင္းမ်ိဳးပါ။
ကိုယ္ေျပာခ်င္တာကို လူအမ်ားဂရုစုိက္ ၊ စိတ္၀င္စားေအာင္ေျပာတဲ့အခါ သံုးပါတယ္။
(၈) ၾကက္ဆုတ္ခြပ္ပစ္ ေျပာနည္း
ၾကက္ႏွစ္ေကာင္ခြပ္ရင္ ေနာက္ဆုတ္ဟုန္ျပဳျပီးမွ တကယ္ခြပ္တဲ့အခါ အေပၚစီးက ခြပ္ေလ့ရွိပါတယ္။
အဲ့လိုပဲ စကားေျပာရင္ သူမ်ားေျပာတာ သည္းခံနားေထာင္ျပီး အခြင့္သာမွ အေပၚစီးကအပိုင္ေျပာခ်ျခင္းကို ေခၚပါတယ္။
အေၾကာင္းအရာတစ္ခုခု ျငင္းခုန္၊ စကားႏိုင္လုရင္ သံုးၾကပါတယ္။
(၉) ေရစစ္ကရား ေျပာနည္း
ေရစစ္ကရားကို ေရစစ္ျပီးျဖည့္ပါ။ ေရျပည့္ရင္ လက္နဲ႔ပိတ္ျပီးမလိုက္တဲ့အခါ ေရထြက္က်ျခင္းမရွိေတာ့ပါ။
စကားေျပာတဲ့အခါမွာ သူမ်ားစကားကို ေသခ်ာဖမ္းဆုတ္ျပီး တဖက္လူ မျငင္းႏိုင္ေအာင္ အပိုင္ေျပာျခင္းကိုေခၚတာပါ။
စကားေျပာကၽြမ္းက်င္သူေတြရဲ့ ဟာကြက္၊လြတ္ကြက္ေတြကို ရွာျပီး ခ်ည္တုပ္ကာ ျပန္မေျပာႏိုင္ေအာင္ေျပာရာမွာ သံုးပါတယ္။
(၁၀) ခတ္တင္ေမာင္းနင္း ေျပာနည္း
ခတ္တင္ေမာင္းနင္းဆိုတာ မတင္မက်သေဘာပါ။
ဟုတ္တယ္လဲမေျပာ၊ မဟုတ္ဘူးလဲမေျပာဘဲ မတင္မက်ေျပာတာမ်ိဳးပါ။
တဖက္သားစကားကို အဆိုးအေကာင္းမေ၀ဖန္ဘဲ ကိုယ္တိုင္ပဲ ဆံုးျဖတ္ပါလို႔ အၾကံေပးတဲ့အခါ သံုးပါတယ္။
စကားေျပာဆိုရာတြင္ ညီညြတ္ရမည့္ အဂၤါရပ္ (၁၀) မ်ိဳး လဲရွိပါေသးတယ္...။
၁။ ကာလ၀ါဒီ = ေျပာခ်ိန္သင့္မွ ေျပာျခင္း။
၂။ ဘူတာ၀ါဒီ = မွန္ေသာစကား ကိုေျပာျခင္း။
၃။ ဓမၼ၀ါဒီ = တရားသျဖင့္ ေျပာျခင္း။
၄။ အတၱ၀ါဒီ = အက်ိဳး႐ွိေအာင္ေျပာျခင္း။
၅။ ပီယ၀ါဒီ = ႏွစ္လိုဖြယ္ ေကာင္းေသာ စကားကိုေျပာျခင္း။
၆။ ပီယိစာ ပုမၺ၀ါဒီ = ျပံဳး႐ႊင္စြာ ေျပာျခင္း။
၇။ အတုရိတ၀ါဒီ = အလ်င္စလို မေျပာျခင္း။
၈။ ေပါရီ = ယဥ္ေက်း သိမ္ေမြ႕စြာ ေျပာျခင္း။
၉။ မိတဘာဏီ = မတိုမ႐ွည္ ခ်င့္ခ်ိန္ ေျပာျခင္း။
၁၀။ ၀ိသဒိ၀ါဒီ = တိက်ျပတ္သားစြာ ေျပာျခင္း။
တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္...။
No comments:
Post a Comment