ဒီမိုကေရစီ ဟူသည္

ဒီမိုကေရစီ (Democracy) သည္ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရး အယူအဆမ်ားအနက္ တန္ဖိုးအထားခံရဆံုးျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ ဟူေသာစကားရပ္မွာ ေရွးေဟာင္းဂရိစကားလံုး demos (ျပည္သူလူထု) ႏွင့္ kratos (အင္အား) မွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ျပည္သူက အာဏာပိုင္စုိးေသာစနစ္ ဟုေခၚသည္။ ျပည္သူအမ်ားစု စုေပါင္းပါ၀င္ အာဏာပိုင္စိုးေသာစနစ္ဟုလည္း ဆုိႏုိင္သည္။ စကားလုံးသေဘာအရ ဒီမိုကေရစီ ဆိုသည့္ အဓိပၸာယ္ကုိ အတိအက် ေဖာ္ျပထားျခင္း မရွိေသာ္လညး္ အဆံုးတြင္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာသည္ အရြယ္ေရာက္ျပီး ျပည္သူတစ္ရပ္လံုး လက္တြင္းသာရွိသည္။ အဖြဲ႔၊ အုပ္စုငယ္မ်ား၌ အုပ္ခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္မရွိဟု အဓိပၸာယ္ထက္ အနည္းငယ္မွ်သာပိုသည္။ ဒီမိုကေရစီဆုိသည္မွာ ၎ႏွင့္ တြဲျပီး ၀ိေသသျပဳသည့္ စကားလံဳးစကားရပ္ႏွင့္ ပူးတြဲမွသာ ပိုအသံုး၀င္ေသာ အဓိပၸာယ္ထြက္သည္။ ဥပမာ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီ (Liberal Democracy)၊ ကုိယ္စားျပဳဒီမုိကေရစီ (Representative Democracy)၊ ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ ဒီမိုကေရစီ (Participatory Democracy)၊ တိုက္ရုိဒီမုိကေရစီ (Direct Democracy) စသည္တုိ႔ျဖစ္သည္။ မည္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစကာမူ ဒီမိုကေရစီ၏ အႏွစ္သာရမွာ ျပည္သူ႔ထံမွ ဆင္းသက္လာေသာ အာဏာကုိ ျပည္သူတို႔အတြက္ ျပည္သူတို႔ထံသို႔ ျပန္လည္စီးဆင္းေစျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

သမိုင္းအရ ဒီမိုကေရစီကုိ ဂရိမွ ေအသင္ႏွင့္ စပါတာျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံမ်ားမွ စက်င့္သံုးသည္။ ထိုစဥ္က ေအသင္လူဦးေရမွာ မမ်ားသကဲ့သို႔ ေအသင္ဒီမိုကေရစီတြင္ ပါ၀င္သူႏိုင္ငံသားဦးေရမွာလည္း မ်ားသည္ဟု မဆုိသာေပ။ လူဦးေရစုစုေပါင္း၏ သံုးပံုတစ္ပံုနီးနီးရွိ ကၽြန္လူတန္းစားမ်ားႏွင့္ က်န္သံုးပံုတစ္ပံုမွ် ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားမွာ ႏိုင္ငံသားဟု သတ္မွတ္မခံရသျဖင့္ ပါ၀င္ျခင္းမရွိသလို ႏိုင္ငံသားမ်ားတြင္လည္း အရြယ္ေရာက္ျပီး အမ်ိဳးသားမ်ားသာ ပါ၀င္ခြင့္ရေသာေၾကာင့္ ေအသင္ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ မ်ားစြာ က်ဥ္းေျမာင္းခဲ့သည္။

ေအသင္ ဒီမုိကေရစီစနစ္
ေအသင္တြင္ရွိေသာ လူမ်ိဳးစု ဆယ္စုမွ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ လူထုေကာင္စီျဖင့္ အစိုးရတာ၀န္မ်ားကုိ ထမ္းေဆာင္သည္။ လူမ်ိဳးစုတစ္စုအတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ ငါးဆယ္စီေရြးျပီး စုစုေပါင္း ငါးရာပါ၀င္ေသာေၾကာင့္ ငါးရာေကာင္စီဟုလည္း ေခၚသည္။ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာမွာ ထုိေကာင္စီလက္တြင္ရွိေသာ္လည္း အေရးၾကီးကိစၥရွိလွ်င္ လူထုအစည္းအေ၀းသို႔တင္ျပကာ သေဘာတူညီမႈရယူသည္။ ပီရစ္ကလီး(၄၆၁-၄၃၁ ဘီစီ) လက္ထက္တြင္ ထိုစနစ္ ပီပီျပင္ျပင္ထြန္းကားခဲ့သည္။ ေလးလတစ္ၾကိမ္က်င္းပေသာ လူထုအစည္းအေ၀းကို အသက္ ၂၀ ျပည့္ျပီး ႏိုင္ငံသားတိုင္း တက္ေရာက္ႏိုင္ျပီး လူဦးေရ ၆၀၀၀ ေက်ာ္ပါက အစည္းအေ၀းထေျမာက္သည္။ မဲခြဲဆံုးျဖတ္သျဖင့္ တုိက္ရိုက္ဒီမုိကေရစီစနစ္သေဘာျဖစ္သည္။ ကမာၻေပၚတြင္ အေစာဆံုး ျပည္သူကတိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ တုိက္ရုိက္ဒီမုိကေရစီစနစ္ ဟုေခၚႏိုင္သည္။

စပါတာ ဒီမုိကေရစီစနစ္
စပါတာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ ေရာေႏွာေနေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖစ္သည္။ စပါတာျမိဳ႕ျပႏုိင္ငံကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ စစ္ေခါင္းေဆာင္ႏွစ္ဦးကုိ အာဏာတူဘုရင္အျဖစ္ ခန္႔အပ္ထားသည္။ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဆီးနိတ္ပံုစံဖြဲ႕စည္းထားေသာ အသက္ ၆၀ ေက်ာ္ ေကာင္စီ၀င္သံုးဆယ္ ပါ၀င္သည့္ ဂ်ီရူးရွ (Gerusia) ေခၚ ဥပေဒျပဳေကာင္စီ ရွိသည္။ ဘုရင္ႏွစ္ပါးမွာ ထိုထဲတြင္ ပါ၀င္သည္။ အသက္ ၃၀ အထက္ ေယာက်္ားမွန္သမွ် ပါ၀င္သည့္ အယ္ပယ္လာ(Appella) ေခၚ လႊတ္ေတာ္လည္း ရွိသည္။ တစ္ႏွစ္တစ္ၾကိမ္က်င္းပေသာ ထုိလႊတ္ေတာ္တြင္ ဥပေဒျပဌာန္းျခင္း၊ တိုင္းျပည္ေရး ေဆြးေႏြးျခင္း၊ ေကာင္စီ၀င္မ်ား ေရြးခ်ယ္ျခင္း၊ ျပည္သူ႔ကုိယ္စားလွယ္ငါးဦး(Ephors) ေရြးခ်ယ္ျခင္း စသည့္ ကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္သည္။ ထုိ အီေဖာ့စ္ငါးဦးႏွင့္ ဥပေဒျပဳေကာင္စီသာ အာဏာရွိျပီး ဘုရင္မွာ ရုပ္ေသးသက္သက္သာ ျဖစ္သည္။ ရီပက္ဘလီကန္ ဆန္ေသာ ဒီမိုကေရစီဟုေခၚႏိုင္ေသာ္လည္း လႊတ္ေတာ္တက္ခြင့္ရေသာ လူဦးေရမွာ တစ္ႏိုင္ငံလံဳး၏ ငါးရာႏႈန္းသာရွိသည္။ ထုိေၾကာင့္ လူနည္းစု ဒီမိုကေရစီ ဟုလည္း ေခၚသည္။

လက္ရွိမ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ တိုင္းႏိုင္ငံမ်ားသည္ လူဦးေရအဆမတန္ မ်ားျပားလာသျဖင့္ ဂရိျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံမ်ားေခတ္ကဲ့သို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ ျပည္သူတိုက္ရိုက္ပါ၀င္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သြယ္၀ိုက္ဒီမိုကေရစီစနစ္ သံုးစြဲၾကသည္။ ျပည္သူက ေရြးခ်ယ္ေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ဥပေဒျပဳေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ တရားစီရင္ေရးတို႔ကို ေဆာင္ရြက္သည့္ စနစ္ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီအရ အစိုးရသည္ ျပည္သူက တင္ေျမွာက္ေသာ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားျဖစ္ျပီး ၎တို႔ကို လွ်ိဳ႕၀ွက္မဲေပးစနစ္ျဖင့္ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရွိသည္။

တစ္ပါတီစနစ္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဆိုရွယ္လစ္ဒီမိုကေရစီ ကို လက္ခံက်င့္သံုးၾကသည္။ ထိုႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တစ္ခုတည္းေသာပါတီသည္ ျပည္သူအမ်ားစုၾကီးကို ကုိယ္စားျပဳသည္ဟု ဆိုသည္။
လက္တစ္ဆုပ္စာ လူတစ္စုလက္တြင္း၌ ထင္ထင္ရွားရွား အာဏာရွိေသာ အဖြဲ႕အစည္း (ဥပမာ- တတိယကမာၻမွ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံမ်ား) တြင္ ဒီမိုကေရစီအေပၚ သတ္မွတ္ခ်က္အကဲျဖတ္မႈမွာ ကြဲျပားလာသည္။ ဒီမုိကေရစီမွာ အမ်ားျပည္သူက မအုပ္ခ်ဳပ္ဘဲ ျပည္သူလူထုက ၎တို႔အက်ိဳးအတြက္ အုပ္ခ်ဳပ္ခံရျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ခဲ့ၾကသည္။ မီးေခးလ္ေဂၚဗာေခ်ာ့(Mikhail Gorbachev) စတင္သည့္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားမတိုင္မီ ဆုိဗီယက္ယူနီယမ္၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအား ကာကြယ္ေျပာဆုိသူမ်ားက ဒီမိုကေရစီက်င့္သံုးမႈႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး စီးပြားေရး လူမႈေရး တိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈ မျဖစ္ေသးသေရြ႕ ေလ့က်င့္ပညာေပးမႈျဖင့္ ေမြးထုတ္လုိက္ေသာ ဆုိရွယ္လစ္လူသားစစ္စစ္ မေပၚသေရြ႕၊ ဆိုလိုသည္မွာ လူထုအေနျဖင့္ မွားယြင္းေသာ အသိတရားအား ပေပ်ာက္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္သေရြ႕ ဒီမိုကေရစီ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္မ်ားသည္ အသံုးမ၀င္ဘဲ အဆိုးကုိသာ ဖန္တီးေပးမည္ဟု ေ၀ဖန္ၾကသည္။ ၎တို႔ ေစာဒကတက္သည္မွာ လူအမ်ားအျမင္သည္ မွားယြင္းေဖာက္ျပန္မႈမွ စင္စစ္မကင္းေသးဘဲ ၊ ထုိ႔ျပင္ မိမိတို႔ အဓိကလိုအပ္ခ်က္ မည္သည့္အရာျဖစ္သည္ကုိ ခြဲျခားႏိုင္မႈမရွိေသးဘဲ ၎တို႔ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုေသာ္လည္းေကာင္း ၊ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ားကုိေသာ္လည္းေကာင္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ဟု ဆိုၾကသည္။

မည္သုိ႔ပင္ဆိုေစကာမူ လက္ရွိကာလတြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ လူ႔ေဘာင္အတြက္ အဆင္ေျပ၊ ေကာင္းမြန္ေသာ စနစ္၊ တရားမွ်တေသာ စနစ္တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကျပီ ျဖစ္ပါသည္။