Ph.D ဘဲြ႕က ေက်ာင္းအုပ္လုပ္ဖုိ႔လား

ေမာကၡပညာေရးဆိုက္က ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ျဖစ္ပါသည္။

ဒီအေၾကာင္းကုိ အစကတည္းက ေျပာခ်င္ေနတာ။ ဘူးေပါက္တာမလုိခ်င္ဘူး၊ ေရပါတာပဲ လုိခ်င္တယ္ ဆုိတဲ့ စနစ္ေအာက္မွာဆုိေတာ့ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ ခပ္မဆိတ္ တိတ္တိတ္နဲ႔ပဲ အခ်ိန္ေတြကုန္ခဲ့ရတာ။ အဲဒီ အက်ဳိးဆက္ေၾကာင့္ပဲ ျမန္မာ့ပညာေရးေဇာက္ထုိးမုိးေမွ်ာ္နဲ႔ ေအာက္ဆုံးအဆင့္မကဘဲ အႏုတ္သံသရာ လည္ေနခဲ့ရတယ္။ ဇီးျဖဴသီးကုိ စေကာထဲ ထည့္ေမႊသလုိ ပညာေရးစနစ္တစ္ခုလုံးကုိ လွန္လုုိလွန္၊ ေမွာက္လုိေမွာက္၊ ထင္ရင္ထင္သလုိ၊ မထင္ရင္မထင္သလုိ ျပင္လုိက္၊ ဖ်က္လုိက္နဲ႔ အေျပာင္းအလဲ ေတြက ဖဲကစားသလုိမ်ဳိး။

Ph.D ဘဲြ႕ရထားတဲ့ အသက္ ၃ဝ ဝန္းက်င္ လူမမယ္ေလးေတြကုိ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ တုိုက္႐ုိက္ ခန္႔ထားလုိက္တယ္ဆုိေတာ့ အားလုံးအံ့အား သင့္ခဲ့ရတယ္။ Ph.D ဘဲြ႕နဲ႔ေက်ာင္းအုပ္ရာထူးဆုိတာက ဘယ္လုိမွ စပ္ဟပ္လုိ႔မရပါဘူး။ ျပဒါးတစ္လမ္း သံတစ္လမ္း၊ အျမင္မေတာ္ဆင္ေတာ္နဲ႔ ခေလာက္၊ သီလရွင္ကုိ ပန္းပန္ေပးသလုိ၊ ဘုန္းႀကီးကုိ ေခါင္းဖီးသလုိ နီးစပ္မႈလုံးဝမရွိပါဘူး။ စီစဥ္တတ္တဲ့ ပညာ ရွင္ေတြကုိလည္း အံ့ၾသမိပါရဲ႕။ ဒီလုိအလဲြလဲြ အေခ်ာ္ေခ်ာ္နဲ႔ ပညာေရးစနစ္ႀကီးကုိ ေမာင္းႏွင္လာခဲ့တာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တိတိက်က်ေျပာရရင္ မ.ဆ.လ ေခတ္တည္းက စလာခဲ့တာ။

ေစာေစာကေျပာခဲ့တဲ့ "အားလုံး" အံ့အားသင့္ခဲ့ရတယ္ဆုိတာ ပညာေရးဝန္ထမ္းဆရာ/မ ေတြနဲ႔အၿငိမ္း စား ဆရာ/မေတြကုိ ရည္ညႊန္းတာပါ။ ဒီကိစၥ ရာႏႈန္းျပည့္လြဲသြားၿပီဆုိတာကုိ အေတြ႕အၾကံဳရင့္က်က္ တဲ့ဆရာ/မေတြသာ သိႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ Ph.D ဘဲြ႕ရသူကုိ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ တုိက္႐ုိက္ခန္႔ လုိက္တယ္ဆိုတာ အနာတျခား ေဆးတျခား ျဖစ္ေနတယ္။ ပညာေရးဌာနရဲ႕ အျမင့္ဆုံးပုဂိၢဳလ္ဟာ ပါ ေမာကၡ (သုိ႔) ပါခ်ဳပ္ဘဝက ကူးေျပာင္းသြား တယ္ဆုိရင္ သူ႔မွာ အေျခခံပညာက အထက္တန္းေက်ာင္း အုပ္တစ္ေယာက္ရဲ႕ လုပ္ငန္းအေတြ႕အၾကံဳအားနည္းႏုိင္ပါတယ္။ ပါခ်ဳပ္တစ္ေယာက္က တကၠသုိလ္ တစ္ခုကုိ ကုိင္တြယ္အုပ္ခ်ဳပ္ရတာနဲ႔ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္တစ္ေယာက္က တာဝန္ယူေဆာင္႐ြက္ ရတဲ့အပုိင္းမွာ အမ်ားႀကီးကြာပါတယ္။ တကၠသုိလ္မွာ ပါခ်ဳပ္ကုိ ကူညီပံ့ပုိးေနတဲ့ ေမာ္ကြန္းထိန္းနဲ႔ ေက်ာင္းသားေရးရာဌာနရွိတယ္။ ဒီဌာနက စာေမးပဲြအပါအဝင္ ကိစၥအဝဝကုိ ေဆာင္႐ြက္ေပးေနတယ္။ ေမာ္ကြန္းထိန္းက သီးျခားတာဝန္ယူေဆာင္႐ြက္တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။

အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ေက်ာင္းသားကိစၥ၊ ဆရာ/မမ်ားကိစၥ၊ သင္ၾကားေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ေက်ာင္းစည္းကမ္း၊ ဆရာ/မမ်ားစည္းကမ္း၊ ေငြေရးေၾကးေရးကိစၥအားလုံးကုိ တစ္ဦး တည္း တာဝန္အျပည့္အဝယူထားရတယ္။ ႐ုံးမွာရွိတဲ့ စာေရးတစ္ေယာက္စ၊ ႏွစ္ေယာက္စ ကလည္း ေဘာင္က်ဥ္းက်ဥ္းေလးထဲက စာရင္းဇယားေလာက္ပဲ လုပ္ေပးႏုိင္တာ။

ဒါေၾကာင့္ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ဖုိ႔အတြက္ အရည္အခ်င္းျပည့္ဝၿပီး အေတြ႕အၾကံဳ ရင့္က်က္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ သင္ၾကားေရးအေတြ႕အၾကံဳ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အေတြ႕အၾကံဳ ရင့္က်က္ရပါမယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိတဲ့ေနရာမွာ ေက်ာင္းသားေရာ ဆရာ/မမ်ားအတြက္ပါ အက်ဳံးဝင္တယ္။ အထက္တန္း ေက်ာင္းေတြမွာ အထက္တန္းေက်ာင္းသားေတြသာမက အလယ္တန္းအဆင့္ေက်ာင္းသားငယ္ေလး မ်ားလည္းပါဝင္တယ္။ အခ်ဳိ႕ေက်ာင္းေတြဆုိရင္ မူလတန္းအ႐ြယ္ႏုႏုနယ္နယ္ကေလးငယ္မ်ားလည္း ရွိေနပါတယ္။ ဒီလုိအ႐ြယ္ကေလးငယ္ေတြကုိ ကုိင္တြယ္တဲ့ေနရာမွာ သိမ္ေမြ႕နူးညံ့ဖုိ႔လုိတယ္။ အေတြ႕ အၾကံဳနဲ႔ နည္းပရိယာယ္ ၾကြယ္ဝဖုိ႔လုိတယ္။ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားေတြကုိ ကုိင္တြယ္ပုံနဲ႔တျခားစီပါ။ အထက္တန္းေက်ာင္းေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားအခ်င္းခ်င္း ျပႆနာေတြက သိမ္ေမြ႕ လွပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမိဘေတြ ပါဝင္လာၾကတဲ့အခါမွာ ပုိၿပီးေလးနက္႐ႈပ္ေထြးလာတတ္တယ္။

ေနာက္ထပ္အေရးႀကီးတာကစာေမးပဲြကိစၥ၊ ဒါကအရမ္းအေရးႀကီးတယ္။ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ရဲ႕ ဘဝကုိ ေျပာင္းလဲသြားႏုိင္သလုိ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီးတစ္ေယာက္ အလုပ္ျပဳတ္သြားႏိုင္တယ္။ ဒီကိစၥ အတြက္ အေရးယူခံရတဲ့ ေက်ာင္းအုပ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဲဒီလုိ Ph.D ဘဲြ႕ရသူေတြကုိ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာ/မႀကီးေတြအျဖစ္ တုိက္႐ုိက္ခန္႔စဥ္က စၾကားလုိက္ရပါေသးတယ္။ ရန္ကုန္က ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းကုိ Ph.D ဘဲြ႕ရေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီးတစ္ေယာက္ ေရာက္လာတယ္။ ဒါနဲ႔စာေမး ပဲြရာသီက်ေတာ့ အဲဒီ Ph.D ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးက ၁ဝ တန္းစာေမးပဲြကုိ မကုိင္တြယ္တတ္ဘူး။ ၁ဝ တန္း စာေမးပဲြတာဝန္ယူစစ္ေဆးရတာ ေတာ္႐ုံတန္႐ုံအေတြ႕အၾကံဳနဲ႔မရဘူး။ ေမးခြန္းထုတ္ယူရတာ၊ အေျဖ လႊာစစ္ေဆးလက္ခံတာ၊ အေျဖလႊာေတြကုိ တိတိက်က်ခ်ိတ္ပိတ္ၿပီးေပးရတာေတြ တာဝန္ႀကီးတယ္။ ေသးေသးမႊားမႊားေလးကအစ အမွားမခံဘူး။ အဲဒီေတာ့ တျခားဝါရင့္တဲ့ ဆရာႀကီးတစ္ေယာက္လာၿပီး တာဝန္ယူရတယ္။ တျခားေက်ာင္းေတြမွာလည္း ဒီအတုိင္းပဲ Ph.D ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးေတြဟာဘယ္က စကုိင္ရမွန္းမသိလုိ႔ အဲဒီေက်ာင္းက ဝါရင့္အထက္တန္းျပလက္ေထာက္ဆရာေတြ ဦးေဆာင္လုပ္ရတာ။ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးကေတာ့ လက္မွတ္ထုိး႐ုံေပါ့။

ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မွတ္မိပါေသးတယ္။ တစ္ေန႔ ….။ စာေရးေနတုန္း ဖုန္းဝင္လာတယ္။ ဆရာကၽြန္ေတာ္ ကုိ မွတ္မိေသးလားတဲ့။ သူ႔နာမည္ေျပာရင္း သူ ကၽြန္ေတာ့္တပည့္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ေနာက္ေၾကာင္းေတြျပန္ ေျပာျပတယ္။ ဖုန္းနံပါတ္ရလုိ႔ ဆက္တဲ့အေၾကာင္း ရွင္းျပတယ္။ ကၽြန္ေတာ္လည္း သတိျပန္ရၿပီး သူ႔ကုိ မွတ္မိသြားတယ္။ သူကလည္း …. ဆရာ ကၽြန္ေတာ့္ကုိ မွတ္မိေနေသးတာ အရမ္းဝမ္းသာတယ္တဲ့။ ခု Ph.D ဘဲြ႕ေတာင္ရထားၿပီတဲ့။ ကၽြန္ေတာ္လည္း သူ႔အတြက္ ဝမ္းသာဂုဏ္ယူေၾကာင္း ေျပာလုိက္သည္။ အခု ဘာေတြလုပ္ေနလဲေမးေတာ့ …. သူ႔အေျဖက "ကၽြန္ေတာ္အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ ျဖစ္ေနၿပီ" တဲ့။ ကၽြန္ေတာ္ျဖင့္ အံ့ၾသမဆုံးျဖစ္ရတယ္။ ပညာေရးနယ္ပယ္အေၾကာင္းကုိ ထဲထဲဝင္ဝင္သိထားတာ ကုိး။

ဒါနဲ႔ …. အဆင္ေျပရဲ႕လားေမးေတာ့ …… သူသိပ္မအဆင္မေျပဘူး။ ေက်ာင္းေကာင္းရသြားတဲ့ သူငယ္ ခ်င္းေတြက ကားေတာင္စီးေနၿပီတဲ့။ ကၽြန္ေတာ္ေမးတာက တာဝန္ပိုင္း၊ သူေျဖလုိက္တာကုိေတာ့ ရွင္း ျပစရာမလုိေတာ့ပါဘူး။

အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီး တစ္ေယာက္ျဖစ္ဖုိ႔ ငွက္ေပ်ာသီးအခြံႏႊာစားသလုိ လြယ္လြယ္ကူ ကူနဲ႔ ျဖစ္ေစသတည္းလုပ္လုိ႔ မရပါဘူး။ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ အထက္တန္းျပဆရာ အေတြ႕အၾကံဳရွိဖုိ႔လုိ ပါတယ္။ သာမာန္အားျဖင့္ဆုိရင္ လုပ္သက္ ၇ ႏွစ္ခန္႔ရွိရပါမယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ေတြမွာသင္ၾကားေရး၊ ေက်ာင္းသားနဲ႔ ထိေတြ႕ဆက္ဆံေရး၊ ေက်ာင္းစည္းကမ္း၊ စာေမးပဲြ၊ ေက်ာင္းသားမိဘနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ဆုိတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳေတြကုိ ဘဝနဲ႔ရင္းၿပီး ယူရတယ္။ ဒါေတြကို စာဖတ္ၿပီး သင္ယူလုိ႔မရဘူး။ အဲဒီ ေနာက္မွ အလယ္တန္းေက်ာင္းအုပ္အျဖစ္ ခန္႔ထားျခင္းခံရေအာင္ႀကိဳးစားရတယ္။ ဒါေတာင္လူတုိင္းရ တာမဟုတ္ဘူး။ အခါအခြင့္သင့္ၿပီး ကံစပ္မွရတာ။ အလယ္တန္းေက်ာင္းအုပ္ျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕စြန္၊ ဒါမွမဟုတ္ နယ္ေဝးမွာ အနစ္နာခံၿပီး တာဝန္ထမ္းေဆာင္ၾကရတယ္။ လက္ေထာက္ၿမိဳ႕နယ္ပညာေရးမွဴးဆုိရင္ လည္း အလယ္တန္းေက်ာင္းအုပ္ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေသးတယ္။ အလယ္တန္းေက်ာင္းအုပ္ဘဝနဲ႔ ႏွစ္ အေတာ္ၾကာေအာင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ စီမံခန္႔ခဲြမႈမ်ဳိးစုံကုိ တာဝန္ယူရတယ္။

အဲဒီလုိအေတြ႕အၾကံဳ၊ အရည္အခ်င္းေတြရွိလာၿပီဆုိေတာ့မွ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ရာထူးအတြက္ ႀကိဳးစားရတယ္။ ဌာနက သတ္မွတ္ထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းအတုိင္းလုပ္သက္ (အမွတ္) ျပည့္မီဖုိ႔ လုိတယ္။ ဒါလဲလြယ္တဲ့ ကိစၥမဟုတ္ဘူး။ ကံေကာင္းမွ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ျဖစ္တာ။ အဲဒီအခ်ိန္ မွာ အသက္အ႐ြယ္ကလည္း ၅ဝ ဝန္းက်င္ျဖစ္ေနၿပီ။ တခ်ဳိ႕ဆုိရင္ အသက္ ၆ဝ ျပည့္ခါနီးမွ အထက္ တန္းေက်ာင္းအုပ္ျဖစ္တယ္။ ဒီအ႐ြယ္၊ ဒီလုပ္သက္၊ ဒီအေတြ႕အၾကံဳေတြရွိမွ အထက္တန္းေက်ာင္းတစ္ ေက်ာင္းကုိ ႏုိင္ႏုိင္နင္းနင္းကုိင္တြယ္အုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္းရွိမွာေပါ့။ ဒီေန႔ Ph.D ဘဲြ႕ရေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီး ေတြမွာ အဲဒီအရည္အခ်င္းေတြရွိရဲ႕လား။ စီစဥ္ညႊန္ၾကားတဲ့ တာဝန္ရွိပုဂိၢဳလ္ေတြ ေျဖၾကည့္ပါ။

အထက္တန္းေက်ာင္းေတြမွာ Ph.D ေက်ာင္းအုပ္ေတြ အဆင္မေျပျဖစ္ေနတာ ခဏခဏၾကားေနရ တယ္။ အ႐ြယ္က ငယ္၊ အေတြ႕အႀကံဳကမရွိ၊ လက္ေထာက္ဆရာ/မႀကီးေတြက မိဘအ႐ြယ္ေလာက္ရွိ ေန။ ကဲ ….. စဥ္းစားသာၾကည့္။ ဘယ္လုိအုပ္ခ်ဳပ္မလဲ။ ဟုိဆရာ/မႀကီးေတြက အစစပုိသိ၊ ပုိတတ္ေန ေလေတာ့ လုပ္ငန္းမွာ အဆင္မေျပမႈေတြ ႀကံဳရျပန္တယ္။ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးက ရင္ခြင္ပုိက္ဘုရင္လုိျဖစ္ ေနၿပီ။ ေက်ာင္းသားထိန္းသိမ္းတဲ့ေနရာမွာလည္းမပါးနပ္ဘူး။ ေက်ာင္းသားေတြကုိ တန္းစီၿပီး ပါး႐ုိက္ တယ္ဆုိတာေတြေတာင္ ၾကားေနရတယ္။

အမွန္က Ph.D ဘဲြ႕ဟာ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခဲြမႈနဲ႔ လုံးဝမဆုိ္င္ပါဘူး။ ဘာသာရပ္ဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္မႈနဲ႔သာ သက္ဆုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္သင္ၾကားေရးတာဝန္ကုိသာ ေပးရပါမယ္။ ခုဟာကေနရာအထားအသုိ လဲြေနတာ။ ဒါကလည္း Ph.D ဘဲြ႕ရသူေတြရဲ႕ အမွားလုံးဝမဟုတ္ဘူး။ စီမံခန္႔ခဲြသူ၊ ညႊန္ၾကားသူေတြရဲ႕ ညံ့ဖ်င္းမႈတစ္ခုပါ။ သူတုိ႔ကုိတကၠသုိလ္မွာ ထုိက္တန္တဲ့ သင္ၾကားေရးတာဝန္သာေပးလုိက္မယ္ဆုိရင္ ပညာေရးအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္မွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ နည္းျပရာထူး ေပးမယ့္အ စား လက္ေထာက္ကထိက ရာထူးတုိက္႐ုိက္ေပးလုိ႔ရတယ္။ လုိအပ္မယ္ဆုိရင္ ကထိကရာထူးအထိ တစ္ခါတည္းေပးႏုိင္ပါတယ္။ မဆီမဆုိင္ေက်ာင္းအုပ္ရာထူးကုိေတာင္ တုိက္႐ုိက္ေပးႏုိင္ေသးတာ။ တကယ္သက္ဆုိင္တဲ့ ရာထူးဘာလုိ႔မေပးႏုိင္ရမွာလဲ။ ဒါမွလည္း သူတုိ႔ရဲ႕ အရည္အေသြးေတြကုိ ထုိက္ ထုိက္တန္တန္ ျပသလုိ႔ရမွာပါ။

တစ္ခ်ိန္တုန္းက M.A နဲ႔ M.Sc ဘဲြ႕ရသူေတြကုိ S.A.T ရာထူးတုိက္႐ုိက္ေပးတာ ရွိခဲ့ဖူးတယ္။ သိပ္ ေကာင္းတဲ့ အစီအစဥ္ပါ။ သူတုိ႔တတ္ထားတဲ့ပညာေတြဟာ အထက္တန္းေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ဘဝကုိ ထိထိေရာက္ေရာက္ေျပာင္းလဲေပးႏုိင္ပါတယ္။ သူတုိ႔အတြက္လည္း လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုဖြင့္ေပးသင့္ တယ္။ လုိအပ္မယ္ဆုိရင္ သင္တန္းေပးေပါ့။ ပညာေရးဘဲြ႕တစ္ခုစီစဥ္ေပးလုိ႔ရပါတယ္။ ပ်က္အစဥ္ ျပင္ ခဏဆုိတဲ့ စကားရွိပါတယ္။ အခ်ိန္ေနာက္မက်ေသးပါဘူး။ လမ္းလဲြေပၚေရာက္ေနတဲ့ Ph.D ဘဲြ႕ရ ပညာရွင္အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ေတြကုိ သက္ဆုိင္ရာတကၠသုိလ္ေတြမွာ ရွိသင့္တဲ့ရာထူးႏွင့္ သင္ ၾကားေရးတာဝန္မ်ား ေျပာင္းလဲေပးအပ္သင့္ပါေၾကာင္း ……။

Ref: ေမာကၡ ပညာေရးမဂၢဇင္း