စ်ာန္ပ်ံလွ်င္ ရဟႏာၱထင္ေသာ ျပႆနာ

ဗုဒၶဘာသာဝင္ အမ်ားစုသည္ ေကာင္းကင္မွ ပ်ံလာေသာ ရဟန္းေတာ္တိုင္းကို 'ရဟႏာၱ'ခ်ည္းထင္တတ္၏ ။ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ မွတ္သားရမည္မွာ 'ေကာင္းကင္မွာပ်ံႏိုင္တိုင္း ရဟႏာၱမဟုတ္၊ ရဟႏာၱတိုင္း လည္း ေကာင္းကင္မွာ မပ်ံႏိုင္' ဟူေသာ အခ်က္ပင္ျဖစ္၏ ။ ေကာင္းကင္တြင္ ပ်ံႏိုင္ေသာသူသည္ သံုဦးရွိ၏။ ေဆး၊ အင္း၊ ဓာတ္ စသည္ ေအာင္ျမင္သျဖင့္ ၀ိဇၨာေဇာ္ဂ်ီ၊ တပသီအခ်ိဳ႕ ေကာင္းကင္တြင္ ပ်ံႏိုင္၏ ။

စ်ာန္အဘိညာဥ္ရေသာ ရဟန္းအခ်ိဳ႕ ေကာင္းကင္တြင္ပ်ံႏိုင္၏ ။ ယခုအခါ အဝီစိငရဲ၌ က်ခံေနရေသာ ' ေဒဝဒတ္ရဟန္း' သည္ သံဃာသင္းခြဲေသာကံကို မျပဳမီ၊ ဘုရားရွင္အား ေသြးစိမ္းတည္ေအာင္ မလုပ္မီက ေကာင္းကင္ပ်ံႏိုင္ေသာ စ်ာန္အဘိဉာဥ္ရ ရဟန္းတစ္ပါးပင္ျဖစ္၏ ။ ဘုန္းၾကီးခ်င္ေသာ ေလာဘ(စိတ္ယုတ္မာ)ေၾကာင့္ မဟုတ္တာေတြ ေလွ်ာက္လုပ္မိသျဖင့္ စ်ာန္ေလွ်ာျပီး ေျမမ်ိဳကာ အဝီစိငရဲသို႔ က်ေရာက္ေနျခင္းျဖစ္၏ ။

စ်ာဥ္အဘိညာဥ္ရေသာ ရဟႏာၱမ်ားေကာင္းကင္တြင္ ပ်ံႏုိင္ၾက၏ ။ စ်ာန္အဘိညာဥ္ မရေသာ 'သုကၡဝိပႆကရဟႏာၱ' မ်ားကာ ရဟႏာၱျဖစ္ေသာ္လည္း ေကာင္းကင္တြင္ပ်ံနုိင္ျခင္း မရွိေခ်။ ဆက္၍မွတ္ရမည္မွာ ေကာင္းကင္ပ်ံႏိုင္ျခင္းသည္ စ်ာန္၏တန္ခိုးမဟုတ္၊ အဘိညာဥ္၏ တန္ခိုးသာျဖစ္သည္။ စ်ာန္ႏွင့္အဘိညာဥ္သည္မတူေပ။ စ်ာန္သည္ တိဟိတ္ပုဂၢိဳလ္တိုင္း ရႏိုင္ေသာ္လည္း အဘိညာဥ္ကား တိဟိတ္ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္႐ံုႏွင့္ မရ။ အာဟာရဓာတ္ အားေကာင္းျပီး ကိုယ္ခႏၶာေတာင့္တင္း ခိုင္မာဖို႔လည္း လိုအပ္၏ ။

စ်ာန္အဂၤါငါးပါး ရွိေသာ ပထမစ်ာန္။
စ်ာန္အဂၤါေလးပါး ရွိေသာ ဒုတိယစ်ာန္။
စ်ာန္အဂၤါသံုးပါး ရွိေသာ တတိယစ်ာန္။
စ်ာန္အဂၤါႏွစ္ပါး ရွိေသာ စတုတၳစ်ာန္။
စ်ာန္အဂၤါတစ္ပါး ရွိေသာ ပဥၥမစ်ာန္။ ဟု ငါးပါးရွိသည္။

' ေမတၱာဒေယာ တေယာ စတုတၳဇၥဳာနိကာ ' ဟူေသာ အဘိဓမၼတၳသဂၤဟက်မ္းအဖြင့္အရ ေမတၱာ၊ က႐ုဏာ၊ မုဒိတာသံုးပါးတြင္း တစ္ပါးပါးကို ပြားမ်ားလွ်င္ ပထမစ်ာန္မွ စတုတၳစ်ာန္အထိ ရႏိုင္သည္ဟု သိရ၏ ။ စ်ာန္၏အဓိပၸါယ္မွာ 'ကိေလသာတို႔ကို ေလာင္ျမိဳက္ျခင္း၊ ကိေလသာတို႔ကို ျငိမ္းေစျခင္း' ဟု ျဖစ္သည္။

သမထကမၼ႒ာန္း (၄၀)တြင္ ေမတၱာဘာ၀နာသည္ စ်ာန္တရားကို အျမန္ဆံုးရ၏ ။ စာေတြ႕၊ လက္ေတြ႕ႏွစ္ခုလံုးျပပါအံ့။ မဇၥိဳမပဏၰာသပါဠိေတာ္၊ ဓနဥၨာနီသုတ္အဖြင့္၌ ဓနဥၨာနီပုဏၰားၾကီးသည္ ေသခါနီး ကာလတြင္ အရွင္သာရိပုတၱရာကိုပင့္ျပီး တရားနား၏ ။ အရွင္သာရိပုတၱရာက ေမတၱာပြားမ်ားနည္း ကို ေဟာၾကားေပးေတာ္မူ၏ ။

တရားနားရင္း၌ပင္ ေမတၱာဘာဝနာကို ပြားမ်ားေလရာ ပထမစ်ာန္ကို ရ၏ ။ ထိုပထမစ်ာန္ႏွင့္ ေသေသာေၾကာင့္ ပထမစ်ာန္ျဗဟၼာ့ဘံုသို႔ ေရာက္ရ၏ ။ ထိုအေၾကာင္းကို ဗုဒၶသိေတာ္မူေသာအခါ ' မဂ္ဖိုလ္ရႏိုင္သူကို စ်ာန္ရေၾကာင္းတရားကိုသာ ေဟာရမည္ေလာ' ဟု အျပစ္တင္ေတာ္မူကာ ျဗဟၼာ့ျပည္အထိ လိုက္ျပီး ဝိပႆနာတရားကို ေဟာခိုင္းေတာ္မူ၏ ။

အရွင္သာရိပုတၱရာကလည္း လိုက္ေဟာ၏ ။ ထို႔ေၾကာင့္ ျဗဟၼာျပည္ေရာက္မွ ဓနဥၨာနီပုဏၰားသည္ မဂ္ဖိုလ္ကို ရသြား၏ ။ ထိုအခါမွေနာက္ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ တရားေဟာသည့္အခါတိုင္း သစၥာေလးပါး ဝိပႆနာတရားကို ထည့္သြင္းေဟာၾကားေတာ့သည္။

ဤျဖစ္ရပ္၌ ေမတၱာတရားေဟာေနစဥ္ ခဏတာ အခ်ိန္တြင္းမွာပင္ စ်ာန္ရသြားသည္ ကို ေထာက္ေသာအားျဖင့္ ကိေလသာျငိမ္းေန႐ံု စ်ာန္ရဖို႔အတြက္ေလာက္ကာ မခဲယဥ္းဟု သိႏိုင္၏ ။
စ်ာန္ရပံုကို အလုပ္ႏွင့္ညိွ၍ လက္ေတြျပအံ့။

ေမတၱာဘာဝနာကို စ်ာန္ရေအာင္ ပြားမ်ားလိုသူသည္ မိမိကိုယ္ကစ၍ ပြားမ်ားရ၏။ ျပီးလွ်င္ မိမိအေပၚ ေက်းဇူးအမ်ားဆံုး၊ မိမိအခ်စ္ျမတ္ႏိုးဆံုးပုဂၢိဳလ္၊ ျပီးလွ်င္ မခ်စ္မမုန္း အလယ္အလတ္ပုဂၢိဳလ္၊ ျပီးလွ်င္ ရန္သူျဖစ္သူတို႔အေပၚ ပြားမ်ားရမည္။ ဤကား ဝိသုဒၶိမဂ္ အဠကထာလာ အတိုင္းျဖစ္၏ ။ ထိုအစဥ္ကို မွတ္မိရန္ သီထားေသာ လကၤာတစ္ပုဒ္ကာ -

"မိမိကိုယ္က၊ အဦးစ၍
ပိယမဇၥဳ၊ ေဝရီက်ေအာင္
တစ္စတစ္စ၊ သံုးဝပုဂၢိဳလ္
ကိုယ္ႏွင့္အတူ၊ အမွ်မူ၍ "

ပြားမ်ားမႈ႕အားေကာင္းလာသည္ႏွင့္ ပထမစ်ာန္ကို ရရွိ၏ ။ ပထမစ်ာန္ရပံုကာ-မိမိေမတၱာပို႔လိုသူကို အာ႐ံုယူလိုက္လွ်င္ ခ်က္ခ်င္းရ၏ ။ ဤသည္ကို'ပထမစ်ာန္၏ ပထမအဂၤါျဖစ္ေသာ ဝိတက္' ဟုေခၚ၏ ။ ထိုသူ၏ သြားပံု လာပံု က်န္းမာ ခ်မ္းသာပံုကို လိုအပ္သလို သံုးသပ္ဆင္ျခင္၍ရ၏ ။ ဤသည္ကို ' ဝိစာရ ' ဟုေခၚ၏ ။

ေမတၱာပြားေနခ်ိန္တြင္ ဘာနဲ႔မွမတူေအာင္ အလြန္ႏွစ္သက္၏ ။ ဤသည္ကို ပီတိ ဟုေခၚ၏။ ေမတၱာ ပြားေနခ်ိန္တြင္ အလြန္းခ်မ္းသာ၏ ။ ဤသည္ကို သုခ ဟုေခၚ၏ ။ ေမတၱာပြားေနခ်ိန္တြင္ စိတ္သည္ေမတၱာခံယူသူအေပၚ၌ တည္ၾကည္ေန၏ ။ ဤသည္ကို 'ဧကဂၢတာ' ဟုေခၚ၏ ။ ထိုဧကဂၢတာ ေစတသိက္ကိုပင္ သမဓိ ဟုလည္း ေခၚၾက၏ ။

ဆိုအပ္ခဲ့ျပီးေသာ စ်ာန္အဂၤါငါးပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေနခ်ိန္ကို ပထမစ်ာန္ရသည္ဟု ေခၚသည္။ ထိုပထမစ်ာန္ရ႐ံုမွ်ျဖင့္ ေျမလွ်ိဳးမိုးပ်ံ ကိုယ္ေယာင္ေဖ်ာက္ျခင္းမ်ား မလုပ္ႏိုင္ေပ။ ထိုပထမစ်ာန္မွ ပဥၥမစ်ာန္အထိေရာက္ေအာင္ အစဥ္တိုင္း အစုန္ပြားမ်ားႏိုင္၏ ။ တစ္ဖန္ ပဥၥမစ်ာန္မွ ပထမစ်ာန္ ထိေရာက္ေအာင္ အဆန္လည္း ပြားမ်ားႏိုင္၏ ။

ထိုကဲ့သို႔ စ်ာန္ငါးပါးကို အစုန္အဆန္ ပြားမ်ားႏိုင္ျပီး ဝသီေဘာ္ႏိုင္ေသာအခါ အဘိညာဥ္ကိုရ၏ ။ ထိုအဘိညာဥ္ကို ရေသာအခါတြင္မွ ဝါေယာကသိုဏ္း ဝင္စားျပီး မိမိကိုယ္ကို ေပါ့ပါးေစကာ ေကာင္းကင္သို႔ ပ်ံႏိုင္ျခင္းျဖစ္၏ ။

ဤစကားရပ္တို႔ကို ေထာက္၍ စ်ာန္ရ႐ံုမွ်ႏွင့္ ေကာင္းကင္မပ်ံႏိုင္၊ အဘိညာဥ္ အထိ ရမွသာ ေကာင္းကင္ ပ်ံႏိုင္သည္ဟု ခြဲျခားမွတ္သားရမည္ ။

အရွင္ဇဝန (ေမတၱာရွင္-ေ႐ႊျပည္သာ)